Bununla bağlı Azvision.az politoloq Nəzakət Məmmədova nın Vladimir Putin haqqında yazısını təqdim edir.

Onun bir əsas məqsədi var: Rusiyanı yenidən fövqəldövlətə çevirmək. İdealı kimdir? Stalin. O, anlayır ki, Rusiyanın keçdiyi tarixi yol onun güclü dövlət olmasını labüd edir. Bu, Rusiyanın dövlət olaraq mahiyyətinin, rus xalqının düşüncə tərzinin əsasını təşkil edir. Rus xalqı güclü çar, güclü baş katib, güclü prezidentə ikrahla yox, əksinə, hər zaman rəğbətlə yanaşıb və Putin onların əksəriyyətinin arzularının təcəssümüdür.

Rusiyada ucsuz-bucaqsız meşələr yanır, göyərtəsində müdafiə naziri Şoyqunun olduğu Su-24 təyyarəsi NATO-nun F-16 ları tərəfindən dövriyyəyə alınır, Moskvada mitinqlər keçirilir, Putin mühüm görüşlərini təxirə salır... Yaxın xaricdə ənənəvi olaraq Rusiyanın nüfuz dairəsinə daxil olan Qırğızıstanda, Ermənistanda, Gürcüstanda proseslər nəzarətdən çıxır. Bu ölkələr artıq permanent inqilabların daimi hədəfidir və hansısa gücün nüfuz dairəsinə keçmələrilə müşahidə olunan çevrilişlər adi hala dönüb.

Paytaxtı qoyub getmək olmaz, çünki proseslər bilavasitə prezidentin qərargaha çevrilmiş ofisindən - Kremldən idarə olunmalıdır, eyni zamanda, prezidentin paytaxtda olmaması dezinformasiya və təşvişə yol aça bilər. Ortada bir QKÇP təcrübəsi var. Bəs bütün bunların fonunda Putin gələcəyi necə planlaşdırır?

Konstitusiyaya görə, onun indiki prezidentlik müddəti 2024-cü ildə başa çatır. Qərbi narahat edən 2024-cü ildən sonra Rusiyada Putinin yaratdığı üsul-idarəçiliyin qalıb-qalmayacağıdır. Onları düşündürən budur ki, həmin müddətdən sonra Putinizm tarixə qovuşacaq, yoxsa, Rusiyanın dövlət siyasəti konsepsiyası kimi davam edəcək?!

Təbii ki o, ölkəni təkbaşına idarə etmir, bu, fiziki cəhətdən də mümkün deyil. Prezidentin ətrafında etibarlı komandası var. Bu komandaya onun DTK dövründən tanıdığı dostları da daxildir. Putin oliqarxları sıxışdırdı, qubernatorların səlahiyyətlərini azaldıb, onları mərkəzi hakimiyyətə tabe etməyi bacardı.

Onun Münhen təhlükəsizlik konfransındakı məşhur nitqi “Soyuq Müharibə”də məğlub olmuş SSRİ-nin siyasi-hüquqi varisi olan Rusiyanın bu məğlubiyyətlə barışmayaraq, revanş almaq strategiyasının dövlət başçısının dilindən parlaq, cəsarətli ifadəsi idi. Putinin özünün də qeyd etdiyi kimi, diplomatik şablonlardan uzaq həmin məşhur nitq yeni dünya nizamınının bundan sonra yalnız Qərbin strateji planlaşmaları əsasında davam etməsinə imkan verilməyəcəyinə işarə idi. 1946-cı ildə başlayıb, 91-ci ildə başa çatmış birinci Soyuq Müharibənin başlamasına “casus belli” Çörçillin Fulton nitqi olmuşdusa, ikinci Soyuq Müharibəyə “casus belli” Putinin 2007-ci ildəki Münhen nitqi oldu.

Rusiya fövqəldövlət olmaq iddiasını yenidən ortaya qoydu və bu iddiasını həyata keçirməyə başladı: Silah texnologiyalarının təkmilləşdirilməsi, yeni silah növlərinin hazırlanması, postsovet coğrafiyasına nəzarətin gücləndirilməsi, Ukrayna, Gürcüstan, Ermənistan, Qırğızıstan uğrunda Qərblə hibrid müharibəsi, dünyanın ayrı-ayrı bölgələrində nüfuz dairəsi uğrunda ABŞ-la və ümumən Qərblə rəqabət, birbaşa savaşlarda iştirak və Qərblə toqquşmalar, Rusiya imperiyasının və SSRİ-nin ənənəvi rəqibləri olan Türkiyə və İranla müttəfiqlik, Avrasiyaçılığın yenidən dövlət konsepsiyası olaraq həyata keçirilməsi... Hesab olunur ki, Putin Əfqanıstana sovet qoşunları göndərmiş Brejnevdən sonra Rusiyanın ən aqressiv xarici siyasət yeridən dövlət başçısıdır. Qərbi narahat edən həm də odur ki, Putin uğurla Avropa Birliyində parçalanma yaradır, ABŞ və onun NATO-dakı müttəfiqlərini bir-birinə qarşı qoya bilib.

Qərbdə Putini həm də bunda ittiham edirlər ki, o, Rusiyanın qonşularında, xüsusilə, Ukraynadakı demokratiyanın güclənməsində maraqlı deyil. Lakin elə Qərbin özündə bəzi siyasətçilər əmindirlər ki, Putinofobiya əsassız qorxudur, Rusiya SSRİ deyil və Putindən qorxmaq, hər problemin arxasında “Rusiya izi” axtarmaq mənasız təşvişdir. Etiraf etmək lazımdır ki, Rusiya davranışlarında daim beynəlxalq hüquqa riayət etməyə çalışır. O, hətta ən ağlasığmaz işləri belə hüquq müstəvisində çözməyə səy göstərir. Məsələn, bütün dünya Krımın qeyri-qanuni zəbt edilməsini iddia edir. Halbuki, Krımın konstitusiyası ona müstəqilliyini elan etmək və ya başqa bir dövlətə birləşmək hüququ verirdi. Rusiya Krımı ilhaq etməklə formal olaraq heç bir hüquq normasını pozmayıb. Sadəcə, bunun Krımda yaşayan əhalinin iradəsi ilə olub-olmaması sual doğurur. Onlar doğurdanmı, bunu könüllü etdilər?! Sual ancaq bu ola bilər.

Putin Böyük Avrasiya strategiyasını inkişaf etdirməkdədir. Onun üçün Avropa ilə münasibətlər həlledici əhəmiyyət daşımır. Dövlət idarəçiliyində olduğu qədər qlobal siyasətdə də məharət göstərən Putin rus xalqının “güclü çar” arzularının təcəssümüdür. Qərb onu nə qədər “avtoritar”, “qeyri-demokratik” lider kimi təşbehlərlə "mükafatlandırsa" da, rus xalqı 2000-ci ildən bəri onu dörd dəfə prezident seçməyə tərəddüd etməyib. Demokratiya hər bir xalqın iradəsinin ifadəsidirsə, Qərb rus xalqının seçiminə hörmətlə yanaşmanı qəbul etməlidir.

Burada artıq məsələ Putində və onun şəxsiyyətinə deyil, rus xalqının təfəkkür tərzində, keçdiyi tarixi təkamül yolundadır. Eyni zamanda, bugünkü situasiyaya nəzər salsaq, onun hakimiyyətə gəlməsindən sonra əhalinin sosial durumu yaxşılaşıb, demoqrafik artım müsbətə doğru dəyişib. Bunlar rusların Putinə rəğbətini xeyli artırıb. Yəqin ki, Putin 2024-cü ildə Kremldən getsə belə, onun strategiyasını uğurla davam etdirə biləcək varis mütləq olacaq.

Nəzakət Məmmədova
Azvision.az üçün